مقالات

نکات فنی جهت جلوگیری از مرگ خاموش

 ۱۳۹۳/۱۲/۱۹

اگرچه سیستم‌های حرارت مرکزی در ساختمان‌ها مرتب در حال گسترش است ولی استفاده از بخاری‌های برقی و گازی هنوز یکی از رایج‌ترین روش‌های گرم کردن خانه در کل دنیاست. در کشور ما به دلیل وجود منابع ارزان و قابل دسترس گاز طبیعی، گاز اصلی‌ترین سوخت مصرفی مردم در فصل‌های سرد سال است. برای همین هم بخاری‌های گازسوز اصلی‌ترین ابزار گرماساز ایرانی‌ها هستند.استفاده از بخاری‌های گازی تبعات منفی هم دارد، از جمله حوادث تلخی که هر سال در فصل سرما به خاطر رعایت نکردن ایمنی وسایل گازسوز اتفاق می‌افتد آمارهای پزشکی قانونی و سازمان آتش نشان متاسفانه نشان     می دهد که سال به سال ، بر شمار قربانیان ناشی از استنشاق گاز یا به اصطلاح عموم ، گاز گرفتگی افزوده شده است برای این امر دلایل چندی ذکر شده است که عمده ترین آنها به ضعف آموزشی مردم در نحوه استفاده از وسایل گاز سوز باز      می گردد و در رتبه دوم ، وسایل گاز سوز پرتعدادی در بازار مقصر است که استاندارد نیست و به فراوانی هم تولید و توزیع  می شود.

 درباره راههای مقابله با گازگرفتگی مجموعه ای از سوءالات در اذهان وجود دارد که   جواب آنها را ، در اینجا می خوانید.
لطفا دقایقی فرصت بگذارید و این مطلب را بخوانید باور کنید حتما ارزش آنرا خواهد داشت.
دریچه کولر در زمستان بسته باشد یا باز؟
در فصل سرما توصیه می شود دریچه کولر بسته شود، زیراکانال کولر به علت داشتن ارتفاع و قطر بیشتر نسبت به دودکش ساختمان، عمل دودکشی قوی تری انجام می دهد و می تواند به عنوان دودکش عمل کند و جریان خروج دود از دودکش به صورت معکوس انجام شود.
این عمل به ویژه هنگامی که منافذ ورود هوا به داخل فضای بنا مسدود باشد بهتر و راحت تر صورت می گیرد و می تواند در حالت جریان معکوس یعنی عمل ورود هوا از دودکش و خروج حرارت و محصولات احتراق از کانال کولر صورت گیرد.
آیا استفاده از شومینه به عنوان یک وسیله گرمایشی مناسب است؟
به علت آنکه عمل احتراق در شومینه در محیط باز صورت می گیرد (دردرون محفظه نیست) انتشار محصولات احتراق (شامل co و( co2 در مقایسه با سایر وسایل گاز سوز با محفظه، بسیار بیشتر است.
به علت داشتن دمپر دریچه مسدود کننده (دودکش )و تنظیم دستی آن، احتمال وقوع خطا و اشتباه زیاد و خطر آفرین است.
به علت اتلاف انرژی حرارتی بسیار زیاد در مقایسه با دیگر وسایل حرارتی گاز سوز توصیه نمی شود.
به علت آنکه عمل احتراق در شومینه در محیط باز صورت می گیرد احتمال بازیگوشی کودکان و بروز آتش سوزی بسیار زیاد است.
توصیه می شود از شومینه صرفاً به عنوان تنها وسیله گرمایشی در محیط استفاده نشود زیرا جنبه تزئینی و لوکس آن بر جنبه گرمایشی آن غالب است.
نکته: استفاده از شومینه به مدت کوتاه مدت آنهم در زمان هوشیاری و بیداری اشکال ندارد.
توصیه می شود در مکان هایی که از وسایل گازسوز استفاده می شود ،جهت بالابردن ضریب ایمنی محل، از سنسور حساس به گاز CO استفاده شود.
 
چه مقدار از گاز منوامسیدکربن در محیط می تواند برای انسان خطرناک باشد؟
میزان مونواکسیدکربن بر حسب: PPM اثرمونواکسیدکربن بر انسان بر حسب زمان PPM ۹ بیشترین میزان مجاز در محیط زندگی PPM ۵۰ در حدود ۸ ساعت بیشترین تهدید را برای انسان خواهد داشت.
PPM
۴۰۰ بین ۱ تا ۲ ساعت باعث سردرد از ناحیه پیشانی می شود وقرار گرفتن در آن محیط بیشتر از ۳ ساعت جان انسان را تهدید خواهد کرد.
PPM
۸۰۰ این میزان باعث تهوع و تشنج می شود و در حدود ۲ ساعت می تواند منجر به مرگ شود.
PPM
۱۶۰۰ در مدت ۲۰ دقیقه انسان را دچار حالت تهوع می کند و در مدت ۱ ساعت جان انسان را خواهد گرفت.
PPM
۱۲۸۰۰ بین ۱ تا ۳ دقیقه به مرگ منجر می شود.
 
سیستم ODS در بخاری های بدون دودکش چکونه کار می کند؟
پیلوت « ODS»در هوای معمولی با درصد اکسیژن %20/9 عملکرد مناسب و معمولی دارد. در موارد غیر از این هنگامی که سطح اکسیژن محیط شروع به کاهش می کند و تقریباً به ۵/۱۸% ۱۸% می رسد شعله پیلوت « ODS» از ترموکوپل جدا می شود و شروع به پریدن می کند که باعث سرد شدن ترموکوپل و بسته شدن راه گاز در شیر شده و به عبارت دیگر وسیله با عملکرد ایمن خاموش می شود.
از آزمون های مهم و سختگیرانه طبق بند ۸ ۴ ۲ استاندارد ملی آزمون خارج کردن اکسی پیلوت از مدار است.انجام این آزمون به این علت است که اگر بنا به علتی اکسی پیلوت دستکاری شود و عمل نکند بخاری برای مصرف کننده خطرناک نباشد. شرایط این تست به این صورت است که باید با روشی « ODS » از مدار خارج شود ودر این صورت اگر اکسیژن محیط به ۵/۱۵% حجمی کاهش یافت مقدار مونواکسید کربن تولید شده نباید از ۲۵۰PPM تجاوز کند
آیا استفاده از لوله های آکاردئونی برای دودکش مجاز است؟
خیر
زیرا بدنه(دیواره) این نوع دودکش ها استحکام کافی را ندارند و با گذشت زمان بر اثر حرارت و رطوبت احتمال سوراخ شدن وجود دارد.
به علت نبود قطعاتی که در هم قرار گیرد ،در این نوع دودکش ها، احتمال آببندی شدن در محل اتصال را بطور کامل ندارد و احتمال بازگشت محصولات احتراق به محیط زیاد است.
بدلیل نوع ساختار، این نوع دودکش با گذشت زمان شکل اولیه خود را از دست می دهد و به حالت آویزان درمی آید .همچنین احتمال ایجاد پیچ و خم های نامناسب در طول دودکش وجود داردu) شکل( ضمناً وزن خود لوله آکاردئونی می تواند در درازمدت باعث خارج شدن آن از محل اتصال به دهانه دودکش های دیواری ومنجر به بازگشت محصولات احتراق به محیط شود.
افت فشار در این لوله ها زیاد است و تاثیر منفی در مکش سیال(دود) دارد.
 
آیا می توان از دودکش شومینه به جای دودکش بخاری استفاده کرد؟
این عمل توصیه نمی شود اما درصورت ضرورت با رعایت شرایط ذیل امکان پذیر است:
در صورتی که دودکش شومینه تا پشت بام هدایت شده باشد یعنی دودکش به صورت اصولی طراحی و اجرا شده باشد و محل ورود دودکش بخاری به شومینه کاملاً آببندی شود و رعایت حداقل اتصال و زانویی و شیب رو به بالا، الزامی است.
الزاماً، شومینه جمع آوری شود و مورد استفاده قرار نگیرد. بهتر است برای نصب سنسور اعلام کننده گاز Co در محیط اقدام شود.

 
علت اصلی سرد شدن دودکش های وسایل گازسوز چیست؟ و راهکارهای اصلاح دائم یا موقت آن کدام است؟
علل اصلی سرد شدن دودکش ها می تواند به شرح ذیل باشد:
عمدتاً سردی دودکش ها در آن دسته از مواردی اتفاق می افتد که دودکش بطور اصولی و استاندارد طراحی و نصب نشده باشد و دودکش عملاً امکان تهویه محصولات احتراق را به طور مطلوب نداشته باشد. (دودکش هایی که از دیوار های جانبی و پنجره ساختمان و به صورت غیر اصولی خارج شده اند و ارتفاع آنها کمتر از بام ساختمان است).
در اثر احتراق وسیله گازسوز اکسیژن محیط مصرف می شود در صورتی که منافذ و مجرای ورودی هوا برای سوختن و سیله گازسوز ناکافی باشد ، عملاً شاهد کمبود اکسیژن در محیط خواهیم بود و فضای اطاق دچار یک نوع فشار منفی در مقایسه با هوای بیرون می شود، در این حالت جریان هوا از طریق دودکش از بیرون به داخل اطاق برقرار و دودکش سرد می شودکه معنای آن این است که در این حالت محصولات احتراق شامل (co و co۲) بطور کامل از محیط خارج نمی شوند و بخشی از آن در محیط پخش شده و احتمال خطر برای شهروندان وجود دارد.
راهکار پیشنهادی در این موارد توصیه به شهروندان برای باز گذاشتن بخشی از درب یا پنجره که در مسیر جریان هوا است وبتواند اکسیژن کافی به محیط برساند.(به عبارتی تعبیه دریچه ثابت ورود هوا – راهکار مناسب
در صورتی که پس از گذشت چند دقیقه بازهم دودکش به دلایل مختلف گرم نشود، توصیه می شود وسیله گازسوز خاموش شود و متخصصان آن را کاملاً بررسی کنند تا آن موقع می توان برای گرم کردن محیط از بخاری برقی استفاده کرد.(راهکار موقت)
راهکار دائمی آن است که دودکش ها بصورت اصولی و استاندارد تا پشت بام منزل اجرا و اکسیژن کافی برای سوخت وسیله گازسوز در محیط تامین شود.
این احتمال نیز وجود دارد که به علت سردی بیش از حد، سرما از طریق دودکش هایی فلزی که غیر اصولی اجرا شده اند به بدنه آن منتقل شود و از طریق هدایت بخش هایی از دودکش های داخل محیط اطاق را نیز سرد کند که به علت سردی دودکش، گازهای داغ بهمراه محصولات احتراق در اثر برودت دیواره دودکش سرد و عملاً سنگین شده و بصورت مطلوب و اصولی از دودکش خارج نمی شود و درصدی از محصولات احتراق در محیط منزل پخش می شود، در این حالت نیز می توان به شهروندان توصیه کرد با استفاده از عایق های مناسب دودکش های فلزی خود را پوشش دهند.
از دیگر عواملی که می تواند منجر به سرد شدن دودکش ها شود ایجاد جریان های هوای تند (باد) است که بطور مستقیم و غیر مستقیم بر دودکش ها وارد و عملاً بر جریان خروج حرارت و محصولات احتراق از دودکش ها غالب می شود و آن را به داخل محیط بر می گرداند.
راهکار پیشنهادی عبارت است از اجرای صحیح و اصولی دودکش ها تا پشت بام و نصب کلاهک H بر روی آن و رعایت فاصله دودکش از دیوارهای جانبی و ارتفاع دودکش حداقل ۶/۰ متر بالاتر از سطح جان پناه بام.
 
در بالای پشت بام آیا صرفاً، باید کلاهک اچ نصب شود یا استفاده از کلاهک تکی نیز مجاز است؟
بطور کلی کلاهک H از کلاهک تکی برتر است ولی، برای وسایل گازسوز با نرخ حرارتی بالا مثل موتورخانه ها استفاده از کلاهک H الزامی و ضروری است.
فاصله دودکش تادهانه بخاری چه مقدار باشد؟
با رعایت تهویه مناسب برای وسیله گازسوز و نبود امکان سرایت حرارت به مواد قابل اشتعال جانبی و بروز آتش سوزی، این فاصله بایستی به حداقل ممکن خود برسد.
فاصله مجاز دستگاه گازسوز
همه دستگاه های گازسوز که در کف نصب می شوند (بخاری، آب گرم کن، پکیچ و..) ۴۵ cm از اطراف ۷۵ cm از بالا
اجاق گاز خانگی ۷۵ cm از بالا
بخاری دیواری ۱۰۰ cm از اطراف ۱۰۰ cm از بالا 
آیا مجاز به نصب پکیچ و آب گرم کن گازی با هر مساحت و هر جایی از منزل هستیم؟
آنچه مسلم است نصب وسایل گازسوز با ظرفیت حرارتی بالا (مثل پکیچ و آبگرم کن دیواری) از محدودیت هایی (بر اساس حجم و مساحت محل نصب آن) برخوردار است، و الزاماً باید به تامین هوای مورد نیاز آن توجه شود.
لذا تاکید می شود در نصب این گونه وسایل گازسوز به استانداردهای مربوط و دستورالعمل نصب شرکت تولید کننده توجه کافی شود و بطور کلی در فضاهای کمتر از ۶۰ متر مربع نصب آبگرمکن و پکیچ خطرآفرین است و نصب آن باید با رعایت ضوابط و پیش بینی تهویه مناسب صورت پذیرد.
آیا می توان از درز انقطاع ساختمان برای خروج لوله های دودکش بخاری استفاده کرد؟
خیر، زیرا امکان نصب صحیح و اصولی دودکش در چنین فضایی میسر نیست و درنتیجه احتمال نفوذ گازهای سمی به درون واحدهای مسکونی (از بین آجرها و مصالح ساختمانی) وجود دارد.
طول استاندارد شیلنگ وسایل گازسوز چه اندازه است؟
برای اتصال اجاق گاز و دستگاه هایی که استفاده از شیلنگ برای آنها مجاز است به سیستم لوله کشی باید از شیلنگ های لاستیکی تقویت شده که مخصوص گاز ساخته شده است دارای استاندارد استفاده شود، طول شیلنگ گاز نباید حداکثر از ۱۲۰ سانتی متر بیشتر باشد، استفاده از شیلنگ های بلند برای رساندن گاز به نقاط مختلف منزل بسیار خطرناک است و باید از این کار خودداری کرد.
برای محکم کردن شیلنگ های گاز باید از بست های فلزی مناسب استفاده شود.
شیلنگهای لاستیکی را هر چند وقت یکبار باید بازرسی کرد وتا در صورت مشاهده عیب و نقص و فرسودگی بلافاصله تعویض شود.
 
آیا استفاده از دودکش مشترک برای مصرف کننده های گازسوز در یک طبقه یا در چند طبقه مجاز است؟
استفاده از دو یا چند دستگاه با سوخت مایع و یا گاز با رعایت الزامات تعیین شده در مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان از یک دودکش مجاز است اما لیکن این کار را صرفاً باید افراد متخصص در زمان ساخت و سازها طراحی و اجرا کنند و نباید افراد عادی آن را انجام دهند. دریافت تاییدیه از سازمان نظام مهندسی و یا آتش نشانی در این مورد ضروری و اجباری است.
 
نکات ایمنی دودکش ها
از نصب آبگرمکن گازی در اتاقی که به طور معمول در آن هوا جریان ندارد خودداری شود، زیرا باعث کمبود اکسیژن می شود و می تواند خفگی ایجادکند.بازشوی نزدیک آبگرمکن گازی را کمی باز بگذارید تا در موقع کارکرد آن، هوا به خوبی به آن برسد به ویژه هنگام حمام کردن.
نصب هرگونه وسیله گازسوز در حمام مغایر اصولی ایمنی و ممنوع است.
مسدود شدن دودکش سبب سوخت ناقص وسایل گازسوز و ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده می شود که این امر باعث خفگی در اثر گازگرفتگی خواهد شد. لذا قبل از نصب بخاری یا آبگرمکن باید مسیر دودکش بررسی شود و از باز بودن آن اطمینان حاصل شود.
باید همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز بازرسی و از محکم بودن آن اطمینان حاصل شود.
در صورتی که بعد از فصل سرما، بخاری جمع آوری می شود، حتماً انتهای شیر با درپوش مسدود و هنگام وصل مجدد از افراد با صلاحیت کمک خواسته شود.
هر چند یکبار کلاهک دودکش های وسایل گازسوز بازرسی و چنانچه کلاهک آن افتاده باشد، در محل خود نصب شود.
کلاهک علاوه بر اینکه از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیاء و ورود پرندگان بداخل دودکش جلوگیری می کند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است.
انتهای دودکش های توی کار، باید حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر باشد.
لازم است که هوای کافی برای سوختن گاز به بخاری گاز سوز برسد.وجود روزنه های زیر درها برای این منظور مفید خواهد بود.
در صورتی که سوختن بخاری ناقص باشد و یا با شعله آبی نسوزد، باید آن را جدی گرفت، زیرا ممکن است این نقص ناشی از نرسیدن هوای کافی به بخاری باشد.
توصیه می شود، به منظور افزایش ضریب ایمنی در محل نصب وسایل گازسوز از سنسورهای هشدار دهنده گاز CO استفاده شود.
 
آیا خروج لوله های دودکش از پنجره یا دیواره های جانبی شیوه درستی است؟
بطور کلی استفاده از دودکش هایی که از پنجره ها و دیواره های جانبی ساختمان ها خارج می شود غیر اصولی و غیر استاندارد است و کارایی لازم را در تهویه محصولات احتراق ندارد و عموماً باید در استفاده از آنها اجتناب شود ولی در صورت لزوم و بطور موقت با رعایت شرایط ذیل امکان پذیر است.
ایجاد روزنه ثابت (برای تهویه مناسب هوا) مثل ایجاد گریل (دریچه) در زیر درب ها
با توجه به افزایش طول افقی لوله های دودکش برای هر یک متر، باید حدود سه متر لوله دودکش بصورت عمودی در نظر گرفته شود.
لوله های دودکش بطور مناسب عایق بندی شود. (به ویژه لوله هایی که در بیرون و در معرض هوای سرد قرار داردو یا در درازای بیش از ۳ متر عایق بندی ضروری است)
رعایت کلیه ضوابط مربوط به نصب دودکش ها.
نکته: با رعایت چنین شرایطی در صورت روشن بودن وسیله گازسوز دودکش باید داغ باشد تا از خروج محصولات احتراق اطمینان حاصل شود.در صورت داغ نشدن دودکش باید بخاری جمع آوری و تا نصب دودکش استاندارد از وسایل گرمایشی دیگر (مثل بخاری برقی) استفاده شود.
نکته: نصب سنسور حساس به منواکسیدکرین در چنین محل هایی ضروری است تا ضریب ایمنی محل افزایش یابد.
آیا استفاده از بخاری های بدون دودکش کار درستی است؟
آنچه مسلم است استفاده از بخاری های بدون نیاز به دودکش بر اساس رعایت محدودیت های محل نصب آن که در استانداردها به آن اشاره و تعریف شده، بلامانع است و بر اساس این استاندارد دامنه کاربرد این دستگاه محدود به اماکن پر رفت آمد است که اکسیژن کافی برای محیط را تامین می کند.
نکته: استفاده از این دستگاه بر اساس استاندارد ایران در اتاق خواب، حمام و محیط های بسته و کوچک ممنوع است.
 
آیا پوشاندن بدنه لوله بخاری با فویل (یا عایقی مشابه.. .) مجاز است؟
استفاده از عایق های غیر قابل اشتعال اشکالی ندارد.
 
آیا قراردادن سر دودکش در داخل ظرف آب عمل درستی است؟
خیر، در این حالت به هیچ عنوان محصولات حاصل از احتراق نه جذب آب شده و نه در آن حل می شود و با این عمل محصولات احتراق شامل co و co۲ یا از طریق بخاری و یا از طریق دودکش در محیط پخش می شود که این عمل بسیار خطرناک است.
 
آیا استفاده از بخاری در حمام و اتاق خواب مجاز است؟
استفاده از هرگونه بخاری با سوخت فسیلی اعم از دودکش دار و بدون نیازبه دودکش در حمام غیر مجاز است.
استفاده از بخاری های بدون نیاز به دودکش در اتاق خواب بر اساس استاندارد ملی ایران مجاز نیست.
توصیه می شود از نصب بخاری های زمینی دودکش دار در اتاق های با مساحت کمتر از ۱۲ متر مربع پرهیز شود و در صورت نصب، هوای مورد نیاز بخاری از زیر درب اطاق تامین و تهویه شود.
استفاده از بخاری های دیواری دودکش دار و شومینه در اتاق غیر مجاز است.
توصیه می شود در همه مکان هایی که وسایل گازسوز استفاده می شود، برای افزایش ضریب ایمنی محل، از سنسورهای حساس به گاز co استفاده شود.
 
آیا مسیر عبوری دودکش تا دهانه بخاری می تواند افقی باشد؟
حتی المقدور بایستی از نصب دودکش بصورت افقی اجتناب شود و در صورت ضرورت به ازاء هر متر لوله افقی سه متر عمودی در نظر گرفته شود.
قابل ذکر است شیب لوله های افقی دودکش بایستی به سمت بالا و مثبت باشد و از نصب لوله دودکش با شیب منفی اکیداً خودداری شود.
لوله رابط دودکش باید تا حدامکان کوتاه و مستقیم باشد و از ایجاد زانوهای کوتاه و خم های تند که ممکن است موجب اختلال در جریان دود شود باید پرهیز گردد.

علائم مسمومیت با گاز co چیست؟
علائم مسمومیت با منواکسید کربن می تواند طیف وسیعی از علائم را شامل شود که در بیماری های مختلف دیده می شود. متاسفانه بسیاری از این علائم شبیه به علائم سرماخوردگی است و اکثر افراد فکر می کنند به دلیل سردی هوا دچار سرماخوردگی شده اند و تمایل به استراحت و خوابیدن پیدا می کنند. ابتلای تمام افراد خانواده به علایمی شبیه به آنفلوآنزا، بروز مسمومیت در افراد را نشان می دهد.

سردرد
ضعف جسمانی
سرگیجه و بی قراری
تهوع و استفراغ
خمیازه کشیدن بیش از حد.
کاهش دید از علایم عمومی مسمومیت ها است.
حالت خواب آلودگی شدید، کسلی، خستگی و کاهش قدرت عضلانی از جمله علایم اولیه مسمومیت در افراد به شمار می رود. چنانچه افراد در این مرحله متوجه چنین علایمی شدند، با خارج شدن از فضای آلوده می توانند از پیشرفت مسمومیت پیشگیری کنند.

اگر کسی دچار گاز گرفتگی شد چه اقداماتی باید انجام داد؟
فرد مسموم را از محیط آلوده به هوای آزاد منتقل کنید.
یقه پیراهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنید
درصورت امکان عملیات اکسیژن دهی به فرد مسموم را با نهایت دقت شروع کنید.
باز نگه داشتن راه های تنفسی و تماس با اورژانس در مراحل بعدی درمانی باید مورد توجه قرار گیرد.
به یاد داشته باشید که خارج کردن افراد آسیب دیده از محیط آلوده و قرار دادن آنها در محیط باز از مهمترین اقدامات پیشگیرانه محسوب می شود.



برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.